Steden / Dorpen Sart in Jalhay - POI's

Beschrijving

Het begon allemaal in 915, toen de bisschop van Luik toestemming gaf om in ons loofbos te kappen (essartages). Mensen uit Theux kwamen de bomen kappen. In die tijd was er maar één weg: de Vecquée, en er was al een ziekenhuis in Cockaifagne.
De fagne heerste over het hele hoogplateau. Tussen 950 en 1130 scheidde Sart zich af van Theux. In de 12de eeuw evangeliseerde Stavelot ons land (Saint Lambert). Binnen het markgraafschap Franchimont was Sart na Theux de belangrijkste stad, vóór Verviers, Jalhay en Spa. Onze "Place du Marché" dateert van de wekelijkse markt die in 1554 door de prins-bisschop werd toegestaan. Onze trap, die in 1458 door de Luikse autoriteiten werd toegestaan, symboliseert de vrijheden waar het prinsdom trots op was. In 1573 scheidden Jalhay en Spa zich af van Sart. Onze "Oude Eik", de oudste levende inwoner, kon de geschiedenis van het dorp en zijn legendes vertellen, zoals "le Trou des Sottais", "le Pavé du Diable", "la Table des Makrales", "la Bête de Staneux" of "l'Étable du Loup"... IJzeren lot, ijzeren hoofden, ijzeren grond, dat is Sart De Sartois, zoals alle inwoners van het Haut Plateau, hebben door de eeuwen heen hard moeten werken in een vijandig land, onder een vijandige hemel. Stelt u zich eens voor! Onze voorouders ploegden het beboste land om het geschikt te maken voor bebouwing, ontgonnen het, wisselden de gewassen (rogge, haver, aardappelen) en lieten het vervolgens braak liggen. Ze leefden voornamelijk van de producten van het bos en het platteland (hout, houtskool, eikenschors, enz.).Ze haalden ijzer uit het land en bewerkten het eerst op het plateau (energie, de wind), daarna op de Hoëgne en de Wayai. In de 15e eeuw werkten er 17 gieterijen en 2 hamers langs de Wayai, aangedreven door water. De enige brandstof die nodig was voor deze industrie was houtskool. Houtsnijders en houtskoolmakers werkten hard! In 1468, na een mislukte staatsgreep van 600 Franchimontezen, vernietigde Karel de Stoute het hele dorp en zijn metaalindustrie. Het was een ramp voor onze boeren, maar alles herrees uit de as: huisjes met rieten daken, industrie, stoepen... In de 17e en 18e eeuw ging onze metaalindustrie achteruit (erts was schaars en mijnbouw niet erg rendabel). Het water van de twee Fagnard rivieren werd bijna uitsluitend gebruikt om de talrijke graanmolens aan te drijven. Van de 16e tot de 18e eeuw leden Sart en Jalhay enorm onder de doortocht van buitenlandse militaire troepen, vooral Oostenrijkse en Franse. Grote brandstichtingen verwoestten de stad:
1615, de kerk en 42 huizen! 1651, de Petit Sart en de hoofdstraat! Alleen het huis Lespire uit 1616 is gespaard gebleven en is de trots van het dorp, samen met de kerk en zijn versterkte toren, het portaal, de oude eik, de fontein, de oude boerderijen, het huis Bronfort, het Maison du Maquis en het Château du Petit Sart. Sart: "Nos r'prindans rècène" Sinds 1976 organiseert het Comité Culturel de Sart-Jalhay de Fêtes des Vieux Métiers in het autovrije dorp Sart. Dit is geen handelsbeurs, maar een feest van authenticiteit. De eenvoudige gebaren van de lokale bevolking, traditionele muziek, historisch eten en drinken in een kwaliteitsvolle omgeving. Vandaag telt Sart (de vroegere gemeente) 1.860 inwoners en meer dan twintig boerderijen. De rijkdommen van de stad liggen voornamelijk in de bosbouw en het toerisme. - Voor meer informatie: www.tourismejalhaysart.be

Plaatsbepaling